ABD’deki Trafik İşaretleri, Öbür Ülkelerde Kullanılanlardan Neden Çok Farklı? (Bunların da Her Şeyi Değişik!)
Japonya’dan tutun Rusya’ya kadar pek çok yerde gördüğümüz birebir tip tabelalara Amerikalılar epey yabancı. Kendilerine has trafik işaretleri olan Amerikalılar, 1930’lu yıllardan bu yana kendi tabelalarını kullanıyor. Pek olağan bu durum, ülkeyi ziyaret eden pek çok turistin aklını karıştırabiliyor.
Sonuçta neredeyse her ülkede tıpkı olan trafik işaretleri yabancı bir lisan taşımıyor lakin İngilizce bilmeden ABD’yi ziyaret ettiğinizi düşünün. Tabelaları anlaması ne kadar güç olurdu değil mi? Pekala neden bu tabelaları kullanıyorlar dersiniz, bir inat uğruna mı yoksa hakikaten mantıklı sebepleri mi var?
İlk otomobil üretimini 1888 yılında Alman Carl Benz yapsa da seri üretimini yapan kişi Amerikalı Henry Ford oldu.
Seri üretime girmesiyle bir arada otomobiller daha da erişilebilir hâle gelmişti. Bu da doğal olarak yolların inşa edilmesine, trafik işaretlerinin doğmasına ve birtakım kurallar getirilmesine sebep oldu. Pek natürel Henry Ford’un Amerika’nın Detroit eyaletinde yaşamasıyla; Detroit, “araç şehri” pozisyonuna yükseldi.
Zamanla artan talep, daha fazla aracın üretilmesine öncülük etti ve geçmişten günümüze kadar uzanan bu seyahatte Amerika, artık dünyanın araba başkenti hâline geldi. Fakat üstte da belirttiğimiz üzere; trafik işaretleri, Amerika’ya hastı.
Bildiğimiz üzere her eyaletin kendine özel kanunu ve hukuku var. Bu yükümlülükler, geçmişte trafik işaret ve levhaları için de geçerliydi.
Her kanun her eyalette birebir işleyemeyebiliyor, bu da Amerika’nın eşsiz bir hukuk nizamına sahip olduğunu bize yıllardır gösteriyor. Genelde özel araba şirketleri her eyalet için özel trafik levhaları belirliyordu.
Bu durumdan kimse de rahatsız değildi hatta yararını da vakit içerisinde sıkça gördüler, böylece 1927 yılında Amerikan Eyalet Yüksek Yetkilileri Birliği (AEYYB), ABD Standart Yol İşaretleri ve Tabelaları Özeti’ni oluşturdu.
Ancak Ulusal Cadde ve Otoyol Güvenliği Konferansı 1930 yılında Cadde Trafik İşaretleri El Kitabı çıkardı. Ancak iki farklı el kitabı olması insanlarda doğal olarak baş karışıklığına sebep oldu ve aşikâr bir standarda oturtturulamadı. 1 yıl sonra ortak bir komite kurularak yeni bir el kitabı çıkartıldı.
Ortak çıkarılan yeni el kitabının izlerini, günümüzde Amerika’da hâlâ sıkça görebiliyoruz.
Yaklaşık 20 yıl sonra 1951’lerde II. Dünya Savaşı’nın ardından Birleşmiş Milletler kuruldu ve memleketler arası bir yol işaretleri standardı oluşturuldu. İçeriğimizin başında da belirtmiştik; bu standardın emeli, trafik işaretlerinin üniversal olmasıydı. Böylece rastgele bir ülkeyi ziyaret etmek istediğinizde her ülkede birebir trafik işaretleri olacaktı.
Birleşmiş Milletler, bu standardı Amerika’nın da üzerinde denemek istedi ve Ohio, New York, Minnesota üzere eyaletlerde bu deneyleri gerçekleştirmek ismine birinci adımlarını atmıştı. Lakin Amerika uzun yıllardır kendi trafik standartlarına nazaran hareket ettiği için bu levhaları iddia edilebileceği üzere benimseyemedi ve insanlarda baş karışıklığına yol açtı.
Birleşmiş Milletler, Viyana Konvansiyonu’nu oluşturarak tekrardan öncülük etmeye çalıştı lakin ABD katılmadı.
Tabii bu konvansiyonu reddeden tek ülke Amerika da değildi; aralarında Çin, Kanada, Avustralya ve Etiyopya gibi büyük ülkeler de vardı. ABD’nin reddetmesinin hedefinin ardında ise hâlihazırda tüm eyaletlerin kendilerine özel otoyol tabela ve işaretlerine sahip olmasıydı.
Eğer ki kabul etmiş olsalardı tüm eyaletlerin bu kurallara nazaran hareket etmesi gerecekti ve bu da eyaletler ortasında karmaşıklığa sebep olacaktı. Lakin bu doğal ki ABD’nin otoyol kuralları olmadığı manasına gelmiyor.
ABD, 1966 yılında Karayolu Güvenliği Yasası çıkartmıştı. Bu maddeyi şayet rastgele bir eyalet uygulamayı reddederse federal hükûmete otoyol fonlarının %10’unu vermek zorundaydı.
1970 yılında Amerika’da tekrar imaj tabanlı trafik işaretlerine geçilmesi ismine bir teşebbüste bulunuldu.
Ancak yeniden ve yeniden bu teşebbüs başarısız oldu. Beklenilenin tersine şoförler görüntü tabanlı trafik işaretlerini kafa karıştırıcı buldu ve benimseyemedi. Daha evvel kullandıklarının yanı sıra, yeni tabelalar âdeta Amerika’da kaos yaratarak verimsiz sonuçlandı ve 1978 yılında tabelalar, sessizce otoyoldan kaldırıldı.
Bu denemeler de bize Amerikalıların nasıl kendi eyalet sistemlerini ve kurallarını benimsediğini deliller nitelikte. Olur da ileride Amerika’ya giderseniz daha evvelce trafik levhalarını düzgünce çalışmanızda yarar var zira Amerika’da bunun yaptırımı doğal olarak epey fazla!
Amerika’nın kültürel farklılıklarına dair öteki içerikler: