Almanya’daki Birinci Döner Kebabı Yapan Adamın, Ulusal Yiyeceğimizi Dünyayla Tanıştırma Öyküsü
Eminiz ki yurt dışına gittiyseniz orada bir dönerci gördüğünüz zaman kendinizi memleketteymiş üzere keyifli hissettiğiniz olmuştur. Bilhassa bu konuda Türkiye’yi aratmayan Almanya’da adım başı döner kebap restoranları var. Sizce Almanlar döneri bu kadar çok mu seviyor?
Cevabı şimdiden verelim, evet. Almanların en sevdiği fast food sıralamasında da birinciliği kaptırmıyor ulusal yemeğimiz. Pekala döner kebap koskoca Almanya’ya nasıl gitmiş de kendini meşhur etmiş?
Bunun için 1972’ye gitmemiz gerekiyor.
Almanya’da ekmek ortası dönerin hikâyesi yarım yüzyıl öncesine, Berlin’deki iki göçmen işçi Kadir Nurman ve Mehmet Aygün’e uzanıyor. II. Dünya Savaşı’nın akabinde Batı Alman iktisadını canlandırmak ismine Doğu ve Güney Avrupa’dan gelen göçmenler ortasında dönerin Alman topraklarına birinci adımını atan kişinin kim olduğu hâlâ bir tartışma konusu. Fakat Avrupa Türk Döner İmalatçıları Derneği, resmî olarak bu unvanı Kadir Nurman’a vermiştir.
Derneğin sözcüsü Gürsel Ülber’e nazaran, Batı Berlin’de birinci ekmek ortası döner 1972’de Kadir Nurman tarafından satılmış. Lakin her iki göçmen emekçi de olağanda pirinç pilavı ve salata ile servis edilen döneri, Almanların sokakta rahatça tüketebileceği bir süratte ekmek ortasında sunan birinci kişinin tekrar kendileri olduğunu sav ediyor.
Malatyalı Kadir Nurman, Almanya’ya emekçi olarak giden kervanın içinde.
Nurman’ı tanıyanların anlattıklarına bakılırsa kendisi ne yaparsa yapsın tabiri caizse elinde kalmış. Bir devir Almanya’da çalıştıktan sonra Türkiye’ye dönerek ticarete atılmış ve ne yazık ki başarısız olmuş. Sonrasında baktı olmayacak, tekrar Almanya’ya gitmiş. Sokakta dondurma bile sattığı söylenen Nurman, 1972’de Berlin’in merkezinde yer alan City Grill isminde bir döner dükkânı açmış. Belki de hayatında aldığı en gerçek karara bu formda emin adımlarla yürümüş.
Çok evvelce beri Türk mutfağında tabakta servis edilen döner kebap, pilavla birlikte tüketilen klâsik bir yemek. Lakin Kadir Nurman, döner etini hamburger stili ekmek ortasında sunarak süratli bir yemek alternatifi olarak fikir geliştirdi. Nurman’ın bu yaratıcılığıyla tanışan Almanlar, döneri o denli benimsedi ki vakitle ülkenin vazgeçilmez yiyeceklerinden biri hâline geldi.
Almanya’da ekmek ortası döner, süratli tüketilen fast food üslubu yemekler ortasında sosisi bile geride bıraktı.
Bu durum, Türkiye’den gelen göçmenlerin Alman kültürü ve iktisadı üzerindeki tesirinin de kıymetli bir göstergesidir aslında. Üstelik bu da Türklere çok âlâ bir iş istihdamı sağlıyor. Almanya’yı dönerle tanıştıran Kadir Nurman, 24 Ekim 2013’te Berlin’de hayatını yitirdi. Vefatından iki yıl evvel, 2011’de Türk Döner Üreticileri Federasyonu, “ekmek ortası dönerin mucidi” unvanını Kadir Nurman’a vermişti, bu da döneri birinci olarak kendilerinin icat ettiğini argüman eden bireyler için tartışmasız bir onaydı.
Peki Almanlar döneri neden bu kadar çok seviyor?
Lezzetli, bol materyalli, protein ve salata seçeneği ile her vakit elinizin altında olması büyük bir avantaj sağlıyor. Doğal ki lezzetinin yanı sıra porsiyonların büyük, doyurucu, pratik ve uygun fiyatlı oluşu bu yiyeceği Almanya’da tanınan kılıyor.
Döner, Almanya’da başlangıçta dana etinden yapılırken daha sonra tavuk, kuzu, hindi üzere çeşitli et çeşitlerinden de hazırlanarak çeşitlendirilmektedir. Görüldüğü üzere birçok opsiyonu bulunan dönerin hem doyurucu hem lezzetli bir yiyecek olduğu kozmik bir yankı bulmuş.
Kadir Nurman’ın Almanları tanıştırdığı döner, bugün en az ülkemizde olduğu kadar dünyada da epey tanınan bir yemek durumunda. Dünyanın neresine giderseniz gidin birebiri olmasa bile misal bir versiyonunu kesinlikle bulursunuz. Bunun garantisini tahminen Kadir Nurman veremeyebilirdi fakat biz size veriyoruz.
Fast food hakkındaki öteki içeriklerimiz: