Besin Desteği ZMA Nedir, Ne İşe Fayda, Ziyanlı mı?

Artık hepimiz biliyoruz ki sağlıklı bir hayat için spor yapmalı ve nizamlı beslenmeliyiz. Lakin tertipli olarak yaptığınız sporda ağır idmanlarla uğraşıyorsanız beslenme sisteminiz biraz daha farklı olmalıdır. Mesela çok daha fazla protein ve karbonhidrat almanız gerekebilir ya da ZMA üzere besin destekleri alarak kaybettiğiniz vitamin ve mineralleri çok daha süratli geri kazanmak isteyebilirsiniz. 

ZMA desteğinin içinde bulunan çinko, magnezyum ve B6 vitamini; spor sırasında en çok kaybedilen ve gereksinim duyulan vitamin ve mineralleri içerir. Bu bileşenler kasları güçlendirip dayanıklılığı arttırdığı üzere birebir vakitte uyku nizamı de sağlar. Kesin olmamakla birlikte testosteronu da arttırdığı söylenen ZMA nedir, ne işe fayda, ziyanları ve yararları nelerdir gelin tüm ayrıntılarıyla inceleyelim.

Neymiş bu diyenler için tanımlayarak başlayalım; ZMA nedir?

Zinc Magnesium kısaltması olarak kullanılan ZMA; atletler, beden geliştiriciler ve gibisi spor yapanlar tarafından kullanılan bir çeşit besin desteğidir. Adından da anlaşılacağı üzere içinde çinko, magnezyum ve B6 vitamininden oluşan bir cins karışım vardır. 

Standart bir ZMA hapının içinde 30 mg çinko, 450 mg magnezyum, 11 mg B6 vitamini vardır. Bir ZMA hapı içtiğiniz vakit günlük çinko gereksiniminizin yüzde 270’ini, günlük magnezyum gereksiniminizin yüzde 110’unu ve günlük B6 vitamini gereksiniminizin yüzde 650’sini almış olursunuz. Oranlardan da anlaşılacağı üzere atletler dışında kullanılması pek mantıklı değildir.

Tam olarak ZMA ne işe fayda, neden kullanılır?

ZMA içeriğinde bulunan bileşenlerin ne olduğunu hatırlayalım; çinko, sindirim sistemi ve bağışıklık sistemindeki 300’den fazla enzimi besler. Magnezyum, kas ve hudut işlevlerinin kimyasal tepkilerini takviyeler. B6 vitamini ise besinlerin metabolizmada işlenmesi üzere temel vazifelere sahiptir.

Düzenli olarak ZMA kullanmak kas gücünü ve kas dayanıklılığını arttırır, uyku kalitesini düzenler, egzersiz gücünü arttırır ve kesin olmasa da testosteron düzeyini artırır. Bunun yanı sıra genel beden sıhhatiniz için gerekli vitamin ve mineralleri de süratli bir formda almış olursunuz.

Sporcuların ZMA desteği almalarının temel nedeni, idman sırasında ter ve idrar yoluyla bedendeki çinko ve magnezyumun büyük oranda atılıyor olmasıdır. Eğer hudutlu bir beslenme tertibi tercih ediliyor ve bu bileşenler besin yoluyla gerektiği kadar alınmıyorsa ZMA kullanımı gerekmektedir. 

Kısaca bakalım, ZMA yararları nelerdir?

• Egzersiz gücünü yükseltir. 
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Kan şekerini denetim eder.
• Uyku kalitesini arttırır. 
• Ruh haline uygun gelir.
• Testosteron salgılatır. 

Egzersiz gücünü yükseltir:

Konu hakkında yapılmış çok fazla araştırma yok lakin bir çalışmada 8 hafta boyunca ZMA kullanan 27 futbolcu incelendi. Her gün ZMA alan futbolcuların almayanlara nazaran kas gücünün arttığı, çok daha sağlam oldukları ve kaslarını çok daha esnek kullanabildikleri gözlemlendi. Gücü yükseltmese bile kas yorgunluğunu azalttığı da görülmüştür. 

Bağışıklık sistemini güçlendirir:

ZMA içeriğinde bulunan çinko, magnezyum ve B6 vitamini bağışıklık sistemimizin güçlü olması için gerekli vitamin ve minerallerdir. Şayet ağır spor yapmıyorsanız bu gereksinimi besinlerden müsabakanız mümkün lakin sporda ter ve idrar yoluyla ağır bir halde atıyorsanız ZMA işe yarayacaktır. 

Kan şekerini denetim eder:

ZMA içeriğindeki bileşenlerden olan çinko, kan şekeri seviyesini belirleyen Hba1c üzerinde tıpkı bir diyabet ilacı kadar büyük tesir gösteriyor. Birebir formda magnezyum da insülin yeteneğini geliştirerek kan şekeri denetimini güzelleştiriyor. 

Uyku kalitesini arttırır:

Vücudumuzun rahatlamasını sağlayan parasempatik hudut sistemini harekete geçirmek için magnezyumdan düzgünü yok. Çinkonun da uyku döngüsünü düzenleyen melatonin hormonu üzerinde düzgünleştirici tesiri vardır. ZMA’da da bu ikisinden bol bol var.

Ruh haline âlâ gelir:

Çoğu vakit depresyon ve gibisi ruh halinin makus olduğu durumlara bakacak olursak altında vücudun vitamin ve mineral eksiği olduğunu görürüz. Yapılan çalışmalarda magnezyumun depresyon riskini yüzde 22 düşürdüğü gözlemlenmiştir. B6 vitamininin de depresyon üzerinde tedavi edici tesiri olduğu biliniyor.

Testosteron salgılatır:

ZMA desteğinin testosteron üzerindeki tesiri biraz tartışmalı. Yapılan çalışmalarda ZMA verilen sağlıklı erkeklerde rastgele bir testosteron artışı görülmedi. Fakat ufak bir ayrıntı var. Kişinin çinko düzeyleri düşük olduğu vakit testosteron seviyesi de düşer. ZMA ile alınan çinko, bu seviyesi yükseltebilir. Yani olay aslında ZMA değil, çinkodur.

Peki ZMA kilo verdirir mi?

60 obez şahsa bir ay boyunca günde 30 mg çinko verildi ve verilmeyen kümeye nazaran kilo kaybettikleri görüldü. Farklı bir araştırmada çinkonun iştahı bastırdığı ortaya çıktı. Fakat tıpkı testosteron olayında olduğu üzere burada da mevzu çinko. Yani konutta oturayım avuç avuç ZMA içeyim de kilo vereyim derseniz bu türlü bir şey imkansız. 

Gelelim korkulan soruna ZMA ziyanlı mı, yan tesirleri var mı?

Şu ana kadar kaydedilmiş yaygın olarak görülen bir ZMA belirtisi yok. Ancak önerilen dozu aşarsanız çinko nedeniyle baş dönmesi, kusma, ishal, mide krampı, iştah kaybı, baş ağrısı, baş dönmesi; magnezyum nedeniyle mide bulantısı, kusma, ishal, mide krampı ve B6 vitamini nedeniyle de el ve ayaklarda ağrı ve uyuşma olabilir.

Çinko ve magnezyumun antibiyotikler ve idrar söktürücülerle etkileşime girerek yan tesir oluşturabileceğini unutmayın. Tıpkı biçimde gebeler ve emziren anneler de bu tıp besin destekleri alırken son derece dikkatli olmalılar. Lakin genel olarak konuşmak gerekirse dozunda aldığınız vakit ZMA ziyanlı bir besin desteği değil. 

Hemen gidelim de avuç avuç ZMA içelim o denli mi?

Aman rica ederim o denli bir şey yapmayın. Evvel bir doktora gidin ve tam kan testi yaptırarak bir baktırın bakalım neyiniz eksik neyiniz fazla. Hekiminiz esasen eksik olan vitamin ve mineralleriniz için gereken destekleri verecektir. Eğer ağır idman yapan bir sporcuysanız onu da anlatın, onu da doktorunuz çözecektir. Yani özetle, başınıza nazaran gidip ZMA ve gibisi besin desteklerini kullanmayın. 

Sporcuların kas gücünü ve testosteronu arttırmak için kullandıkları besin desteği ZMA nedir, ne işe fayda, ziyanlı mı gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız sadece bilgilendirme gayelidir. Tüm sıhhat hususlarında olduğu üzere ZMA kullanımı hakkında da en yanlışsız ve size özel bilgiyi uzman bir doktordan almanız gerektiğini unutmayın.