Bir Vakitler Herkesin Göz Bebeği Olan Marvel’a Ne Oldu? Sinemalarını ve Dizilerini Neden Artık Çok Az Kişi Umursuyor?

Sinemalara en son gelen Marvel sineması The Marvels oldu. Kendisinin bir MCU sineması olduğunu bile bilmeyen, sonralardan MCU’nun bir kesimi olan The Incredible Hulk bile daha uygun bir açılış yapmıştı.

Bir vakitler asla yıkılmayacak bir cümbüş imparatorluğu gibi gözüken Marvel’a ne oldu?

Kevin Feige, birinci kelam sana: Her imparatorluk yıkılır.

MCU yola çıkarken Kevin Feige tarafından şekillendiriliyordu. Kıssaların bir ortaya getirilmesinden, anlatılacak kıssaların zamanlamasına kadar her seçim Feige’nin onayından geçiyordu.

Bu durumun avantajları da vardı: Bütün sinemalarda benzer bir ton tutturulabiliyor, daha sonra düzeltilmeye çalışılacak yanılgılar olmasının önüne geçilebiliyor, Avengers gibi crossover üretimlere taban hazırlanabiliyordu. 

Adam birebir adam, Marvel tıpkı Marvel ise artık ne oldu da bu usul işe yaramıyor?

Geçmişte elimizde yalnızca sinemalar vardı ve yılda iki sinema ya çıkardı ya çıkmazdı. Birinci Avengers sinemasına kadar 4 yılda 6 sinema vizyona girmişti. Dördüncü fazda ise 2 yılda 7 sinema, bir dolu da dizi izledik.

Tek kişi bunların hepsine karar vermeye çalıştığında işler karışıyor işte. Halbuki madem tertip büyüyor, gruba üç beş tane daha iş bilen insan alıp üretimleri o şahısların denetimine vermek bu sorunu ortadan kaldırabilirdi. Feige bir imparator olarak kalmasa da bir konfederasyonun liderine dönüşebilirdi. 

İkinci kelam, senaryo grubuna: Çehov’un silahı nedir, bildiniz mi?

Anton Çehov, Aleksandr Semenoviç Lazarev‘e yazdığı mektubunda “Patlamayacaksa sahneye asla dolu bir tüfek yerleştirmeyin. Tutamayacağınız kelamlar vermek yanlıştır.” der.

Marvel müellifleri üniversitede okurken Soğuk Savaş periyodu olsa diyeceğim ki “Komünist damgası yememek için okumadılar.” ancak o denli bir durum da yok. Burada, tahminen uğradığı hayal kırıklığının nedeninin bile farkında olmayan beşerler ismine konuşmak istiyorum: Marvel, bize palavra söylemeyi bırak!

Disney+’ın birinci dizisi WandaVision’a bakalım. Dizi başta hoş başladı, karakterin içinden gelen bir dinamiğe sahip olduğu için izleniyordu da sonra Fox evrenindeki Quicksilver’i oynayan oyuncu bu imale Quicksilver olarak katıldı.

Aradan iki hafta geçti, karakterin ergen latifesi olduğunu gördük. Haydi bu “Her gördüğünüze inanmayın.” diye bir trolleme diyelim, Eternals sinemasını ne yapacağız?

Gezegenin içinden binlerce metrelik insansı bir varlık çıktı, varlığı taşa çevirdiler. Yani gezegenin bir yerlerinde gezegeni yarıp çıkmış, başı bulutlara ulaşan dev bir yaratığın taşlaşmış kalıntısı var, kimse oralı değil. 

Kaldı ki karakterlerin öyküleri de zayıfladı.

Kaptan Marvel’i sevmemek, karakter birinci çıktığında çok eleştirilen bir yaklaşımdı. Bugün ise karakterin beklenen muvaffakiyete ulaşamadığını, hatta art plana çekilmeye başlandığını görüyoruz.

Konu bayan karakter düşmanlığı olsa Black Widow ya da Wanda da sevilmezdi. Ya da olağan kurallar altında Tony Stark da pek sevilecek yanı olan biri değildi.

Bize bu karakterleri sevdiren şey, anlatılan kıssaları olmuştu. Tony ve Natasha birer kefaret hikayesinin baş karakterleriydi. Kaptan Amerika öyküsü fedakârlık, Thor öyküsü alçak gönüllülük üstüne şekillenmişti. 

Kaptan Marvel’da ya da sonraki pek çok üretimde bu türlü bir karakter içi dinamik kelam konusu olmadı. En yakın örnek olan Shang-Chi, en az bilinen karakteri barındırmasına karşın bu yüzden daha çok beğenildi, zira daha harika değildi lakin daha kahraman ve daha insandı.

Üçüncü kelam, üretimcilere: Daha çok içerik, daha çok para demek değildir.

İnsanlar sevdikleri şeylerle ilgili daha çok içerik tüketmeye meyillidir. Bu yüzden yapımcıların daha çok içerik üretmek, daha çok izlenmeye ulaşmak istemesi olağan. Burada ana sorun, içeriklerin nasıl verildiğinde yatıyor. 

Pek çok kişi Marvel içeriklerinin artık çok sıklaştığını, Marvel takvimi yüzünden kahramanlara doyulduğunu düşünüyor. Bu tam olarak gerçek değil, o denli olsaydı çeşitli mecralarda binlerce içerik üreticisi Marvel içeriklerinden para kazanmazdı.

Önemli olan nokta, insanlara istedikleri biçime içerikler vermek.

Bunu Webtekno’nun YouTube kanalı üzerinden değerlendirelim: Herkes kanalda teknoloji içerikleri görmek ve bu içerikleri eğlenceli bir halde görmek istiyor. Gidip “Taksim’in en düzgün ıslak hamburgerini seçiyorum.” diye bir görüntü koysak, bunu 1 Nisan latifesi olarak yapmıyorsak kimsenin güzeline gitmez. Yapımcıların önümüze koyduğu içerikler biraz bu hâle geldi. 

Yapımcıların bu sorunu çözmek için uyguladıkları yöntem ise her üretimde tehlike düzeyini biraz daha üst çıkarmaya çalışmak. “Bir daha hiçbir şey birebir olmayacak.“lar, “Dünyalar tehlikede.“ler, “Çoklu kainatı bozmuşlar daima.”ler havalarda uçuşuyor.

Bütün kozmosun varlığı iki ayda bir tehlikeye girince insan cihanın biraz dandik olduğuna, bu vakte kadar yeterli dayandığına kanaat getiriyor. Üstelik bu durum, neden cihanı sıfırlamanın işe yaramayacağı konusundaki fikrimi de güçlendiriyor çünkü elimizde yapılmışı var:

Ultimate Marvel Evreni’ne beğenilen geldiniz (ve güle güle).

Bir devir çizgi romanlar çok sıkı kontrolle yayımlanırdı. O periyotta artık çizgi roman satışları neredeyse bitme etabına gelmişti. Sonra Image Comics çıktı ve dedi ki “Kardeşim ben yetişkin işi çizgi roman yapacağım, sansür heyetinin da onayı olmazsa olmasın, çok da fifi.”, gitti Spawn gibi çizgi romanlar yaptı.

Bu üretimlerin gördüğü ilgi üzerine çizgi romanlarda karanlık çağ denilen bir devir başladı, her karakter daha karanlık hâle geldi. Sonuç olarak kısa bir müddet satışlar arttı, meşhur Dark Knight ortaya çıktı.

Sonra ne oldu? Türk dizileri gibi şiddet dozu her geçen gün arttı, “Bu tutuyor” diye diye vahşetin ayarı kaçtı, çizgi roman kesimi birinci durumundan daha makûs duruma geldi.

X-Men’in, Spider-Man’in sinema vs. hakları bu periyot sonunda satıldı ki Marvel batmasın. DC esasen eksiksiz Warner Bros.’a geçti. Pekala akıllandı mı çizgi romancılar? Hayır. 

Ultimate cihanı de 2000’lerin başında çıktı, lakin ne çıkış.

Çok daha şık bir çizim stili, daha oturaklı hikayeler, Maker ve Miles Morales gibi karakterler… Bir anda Ultimate kainatı herkesin gözdesi oldu. Satışlar patladı. Kısa müddette kıssalar denetimsizce çoğaltıldı, çizgi romanların sayısı arttı, takip edilemez hâle geldi.

Yetti mi? Yetmedi. Tüm karakterler “Acaba pisliğin teki olsalar ne olurdu?” halinde ele alındı. Katliamlar, vahşetler, hatta yer yer ensest ilişkiler… 10 yıla kalmadan serinin fişi çekildi. Anlatılacak yeni bir şey yoksa, yeni öyküler hoş değilse yeni bir seriye başlamak anlamsızdı. 

Kaldı ki sıfırdan başlamak başarıyı garanti etmiyor.

Andrew Garfield’in Örümcek-Adam’ı, son periyoda kadar hakir görüldü. Yeni kuşak X-Men’ler eskilerin yerini tutmadı. Marvel dışındaki pek çok serinin de tekrar çekilen sinemaları para kazansalar da bir marka oluşturabilecek güce erişemedi.

Benzer bir şeyi Marvel da yaşayabilir. Gidip 25 yaşında bir aktörle Iron Man için anlaşılsa ve sinema Twilight tadında bir sinema çıksa, hayranların Marvel’a nasıl ateş püsküreceğini hayal etmek sıkıntı değil. 

Güvenimiz kalmadı sana pek be Marvel!

Bir şirket, yaptığı işi yeterli yapıyorsa yeni eserlerine güveniyoruz, düzgün eserler vermiyorsa inancımız azalıyor. Marvel, geçmişte bizim inancımıza karşılık veriyordu. Birinci Guardians of the Galaxy sinemasında salondaki kimse karakterleri bilmiyordu lakin Marvel’a güveniyorlardı.

The Marvels karakterlerini ya da Nick Fury’yi herkes biliyor olsa da kimse bu karakterlerin yer aldığı üretimlerle ilgilenmedi. Görünüşe nazaran Marvel, şu anda önemli bir problemle karşı karşıya.

Marvel hakkındaki öteki içeriklerimiz: