Cadı Avı Nedir, Hangi Periyotta Yaşandı?
Her toplumda kimi batıl inançlar vardır ve maalesef bazen birtakım şahıslar bu batıl inançlar yüzünden cezalandırılır. Lakin cadı avı dediğimiz durum o denli birkaç cahilin başından çıkmış bir olay değil. Avrupa’da 15. yüzyılda başlayan, kolonilere yayılan ve 18. yüzyılın sonuna kadar süren yüzlerce yıl boyunca birçok bayan onbinlerce insan şeytanla mutabakat yapan cadılar oldukları gerekçesiyle öldürüldü.
Cadı falan deyince aklınıza o denli milleti öldüren kesen birileri gelmesin. Şifalı ot topluyor, ebelik yapıyor, toplumsal kuralları pek önemsemiyorsanız; üstelik bir de bayansanız cadı olmadığınızı ispatlamanız neredeyse imkansızdı. Cadıların mallarına yargıçlar tarafından el konuluyor olması da işin farklı bir boyutu. Gelin cadı avı nedir, hangi periyotta yaşandı yakından bakalım ve bu dehşetli insanlık kabahatinin ayrıntılarını görelim.
Öncelikle tanımlayalım, cadı nedir?
Pek çok inançta, dinde ve kültürde kendi yer bulmuş olan cadı; doğaüstü güçlere sahip olduğu düşünülen bir tıp büyücüdür. Çoğu bayan olsa bile erkek cadı da olabilir. Cadılar uygun olabilir fakat birçoklarının makus olduğuna inanılır zira sahip oldukları doğaüstü güçleri kötücül varlıklara hizmet ettikleri için elde etmişlerdir. İncil başta olmak üzere pek çok kutsal metinde cadılardan bahsedilmektedir.
Peki cadı avı nedir, hangi periyotta yaşandı?
İnsanlar antik devirden beri cadı ve gibisi doğaüstü güçlere sahip insanların var olduğuna inanıyorlardı. Fakat bunların bir tıp kara büyü yaparak insanlara ziyan verdiği düşünülüyordu. Cadıların şeytana taptıkları, şeytanla işbirliği yaptıkları gibi daha korkutucu inançlar 15. yüzyılda başladı.
Cadı avı olarak isimlendirilen olaylar ise tam da bu inançların topluma yayılması ile başlar. Cadı olduğundan şüphelenilen kişi yargılanır ve büyük ihtimalle de cadı olduğuna karar verilerek fecî bir formda infaz edilir. Avrupa’da başlayan cadı avları kolonilere yayılmış ve 18. yüzyıla kadar üç yüz yıl boyunca sürmüştür. Varsayımlara nazaran bu periyotta 60 bin kişi cadı olduğu gerekçesiyle öldürülmüştür.
Bütün bu cadı avı sıkıntısı nasıl başladı, neye dayanarak insanları öldürüyorlardı?
Doğaüstü güçlere sahip olduğuna inanılan cadıların şeytanla birlikte çalıştıkları fikri ilk olarak 1420’li yıllar başladı. Bu periyotta yaşanan cadı avları lokal ayaklanmalar üzeredir. Cadı suçlaması ile beşerler öldürülse bile bu olaylar büyük bir cadı avına dönüşmemiştir.
Asıl olayların başlaması ise ıslahat hareketleri ile birlikte birlikte oldu. 1517 yılında Martin Luhter’in kiliseye karşı çıkması ile birlikte o güne kadar tartışılmaz bir güç olan kilise sorgulanmaya başladı. Fakat bu bir sorun doğurdu. O güne kadar kutsal kitabı okumamış olan beşerler okumaya başladı lakin yorumlayacak kadar altyapıları yoktu.
Yeni ahiti ve eski ahiti kapsayan Kitabı Mukaddes’teki Mısır’dan Çıkış öyküsünün 22. kısmındaki 18. ayette şu cümle geçer; ‘Bir cadının yaşamasına müsamaha göstermeyeceksin.’ İşte on binlerce insanı din ismine cadı oldukları savıyla yakmalarının tek nedeni bu cümledir.
Matthew Hopkins en tanınan cadı avcılarından bir tanesi:
1560 – 1630 yılları ortasında cadı avı en ağır olduğu devri yaşadı. Bu periyotta İngiltere’de, İspanya’da, Almanya’da, İskoçya’da ve İsveç’te cadı mahkemeleri kuruldu. Sonraki periyotta cadı avı furyası İngiliz kolonilerinden olan Amerika’ya sıçramış ve Salem cadı mahkemeleri yaşanmıştır.
Cadı avı denilince akla gelen ikonik isimlerden bir tanesi Matthew Hopkins’dir. Hopkins aslında bir hukukçudur lakin daha fazla kar sağlamak ister. Şans bu ya, o devirde cadı olarak infaz edilen insanların mallarının üçte biri onu yargılayan hakime, üçte ikisi ise devlete kalıyordu.
Matthew Hopkins, 1644 yılında İngiltere’de kendini Baş Cadı Avcısı ilan etti. Kendi icat ettiği sayısız cadı testi ve azap prosedürü ile 1647 yılına kadar 230’dan fazla cadı idam etti. Hopkins o kadar rahatsız edici testler yapıyordu ki cadılıkla suçlanan bir kişinin günahsız olduğunu kanıtlaması neredeyse imkansızdı.
Siz de cadı olabilirsiniz; İşte o devir kabul edilen cadılık alametleri
Kızıl saçlı olmak, çillere sahip olmak, kürtaj yapmak ya da yaptırmak, arbede ettikten sonra komşunuzun başına makus bir şey gelmesi, düzgün bir ebe olarak başarılı doğum yaptırmak, kısır olmak, apansızın gelen zenginlik, dine çok bağlılık, yaşlı olmak, berbat olmak, çok zayıf olmak, doğum lekesine sahip olmak, çok fazla bene sahip olmak, tembellik, konutunun üstünde bulut olması, dini ayinler sırasında esnemek, şifalı otlar kaynatmak, hastaları uygunlaştırmak.
Hele bir de bayansanız vay halinize. Zira Havva’nın yasak elmayı yediği günden beri kadınlar zayıftır ve şeytana çok daha kolay kanarlar. Şeytana kanan bayan çabucak sarfiyat bir erkeğin kanına girer. Cadı avı sırasında öldürülen erkekler birden fazla vakit yardım ve yataklık kabahatine sahiptirler. Doğal cadı bayana kanıp şeytan için çalışanlar da vardır.
Cadı testlerini geçmek neredeyse imkansız:
Cadılık ile suçlanan bir kişinin cadı olup olmadığını anlamanın en tanınan yolu iğne batırmaktı. Kadının bir yerine iğne ya da bıçak batırılıyor ve kanayıp kanamadığına bakılıyordu. Eğer kan yoksa o yer şeytan tarafından yalanmış oluyordu ve haliyle bayan da cadı kabul ediliyordu.
Farklı bir formülde ise kaynayan su dolu kazana bir şey atılıyor, bayandan onu eliyle alması isteniyor ve elin düzgünleşme mühletine nazaran cadı olup olmadığına karar veriliyordu. Öbür bir sulu prosedürde ise bayan bağlanarak suya atılıyordu. Yüzeye çıkarsa cadı, yok şayet çıkamaz boğulursa saf kabul ediliyordu.
Belki de en enteresan test bayanın kilosu ile ilgiliydi. Mahkeme bakıyor ve bu bayan olsa olsa şu kilodadır diyordu. Tartılan bayan şayet söylenen tartıdan hafifse ruhunu şeytana sattığı, şayet söylenenden ağırsa şeytanın içinde olduğu kabul ediliyor ve cadı olduğuna karar veriliyordu. Yani işin özeti bir sefer cadılıkla suçlandıysanız cadısınız demektir.
Meşhur Salem cadı mahkemeleri:
Salem cadı mahkemeleri, o periyot İngiliz kolonisi olan Amerika’nın Massachusetts eyaletinde 1692 – 1693 yılları ortasında gerçekleşmiştir. Sinema sinemaları nedeniyle tanınan olsa bile aslında bu mahkemelerde yalnızca 29 kişi öldürülmüştür. Almanya ve İsviçre mahkemelerinde bu sayının binlerce katı insan öldürüldüğünü düşünürsek Salem cadı mahkemeleri sırf Avrupa’daki olayların hafif bir yansıması.
Yalnızca suçlanmanın bile infaz edilmeye yettiği cadı avı nedir, hangi devirde yaşandı gibi merak edilen soruları yanıtlayarak Avrupa’nın bu karanlık periyodunu aydınlatmaya çalıştık. Yani demiyim diyorum da kilosuna nazaran cadılığa karar vermek nedir ya?