Develerin Hörgüçlerinin İçinde Ne Var ve Ne İşe Yarıyor? Hayır, Su Depolamıyorlar!
Develerin sıcak iklimde yaşayan hayvanlar olduklarını ve onların açlığa ve susuzluğa hayli sağlam olduklarını biliyoruz. Lakin bu kavurucu sıcaklıklara ve yetersiz beslenmeye rağmen hayatlarına nasıl devam edebildikleri büyük bir soru işareti.
Develerin dayanıklılıklarının gerisinde nasıl bir sebep var ve aslında bu hörgüçler hangi hedefe hizmet ediyor?
Develerin günlerce susuz ve yemeksiz yaşayabildiği doğrudur lakin bunun sebebi, hörgüçlerinde su depolamış olmaları değildir.
Develer gereksinimleri olduğundan fazla yemek bulduklarında, sonraki günlerde aç kalabileceklerini düşünerek hörgüçlerini doldurmaya yetecek kadar yemek yerler. Bir deve büsbütün dolu bir hörgücüyle ortalama 4-5 ay yemek yemeden yaşayabilir.
Yanlış bilinenin bilakis bu hayvanlar, hörgüçlerinde su değil yağ depolarlar. Yiyecek ve su sorunu çektiklerinde güçlerini bu yağ yığınlarından alırlar. Uzun seyahatler esnasında da hayatta kalabilmek için, depoladıkları yağı kullanırlar.
Develer yeme ve içmeden ne kadar uzak kalırsa hörgüçleri bir o kadar söner ve küçük kalır. Hatta bazen büsbütün yok olabilir. Lakin kâfi yiyecek ve suya kavuştuklarında, hörgüçleri birkaç gün içinde dolgunlaşır.
Bu hayvanlar doğuştan hörgüçleriyle doğmazlar.
Develer birinci doğduklarında annelerinin müdafaası altındadırlar. Emzirme sırasında da annelerinden aldıkları tüm güç, bedenlerinin büyümesine katkı sağlar. Yavru develer ortalama 5-6 aylık olduklarında sütten kesilmeye başlarlar fakat kendi hörgüçleri, 10-11 aylıkken oluşmaya başlar.
Çoğu hayvanın yağ depoları, midelerinin etrafında ve bedenlerinin yan kısımlarındadır. Ancak develer, aldıkları kiloyla diklemesine bir gelişim gösterir. Bunun nedenine dair iki farklı görüş bulunmakta.
İlki; bu depolama formunun, develerin kumun üzerinde rahat bir halde uzanmasına imkan sağlamasıdır.
Bir öbür görüşe nazaran ise hörgüçler, develerin daha az güneş ışığına ve ısıya maruz kalmasıyla alakalıdır. Ayrıyeten develerde beden yağlarının tek bir bölgede toplanması, onların çok daha az terlemelerine yardımcı olur.
Ortalama beden sıcaklıkları 37°C olan bu hayvanlar, sıcaklık 42°C’ye ulaşana kadar neredeyse hiç terlemez. Zira develer, bedenlerini çepeçevre kaplayan kürkleri sayesinde, sıcaklık istikrarlarını ayarlayabilir. Böylelikle enerji ve sudan da tasarruf sağlarlar.
Bu hayvanlar, iki farklı cinse sahiptir.
Çift hörgüce sahip Baktriya develeri (Camelus bactrianus), yüklü olarak Orta Asya’nın çeşitli bölgelerinde ve Batı Çin’de yaşarlar. Arap develeri (Camelus dromedarius) ise tek hörgüce sahiptir ve çok daha yaygın görülürler.
Ancak fazladan hörgüç, çok daha uzun mühlet aç ve susuz kalmak manasına gelir ve tek hörgüçlü develer, enerji kıtlığıyla başa çıkabilmek için farklı yollara muhtaçlık duyabilirler.
Peki develer hörgüçlerinde su depolamıyorlarsa susuzlukla nasıl çaba ediyorlar?
Yağ dokusunun yakılması esnasında muhakkak bir ölçü su açığa çıkar ama bu hayvanlar, susuzlukla uğraşta güçlerini bedenlerinin başka bölgelerinden alırlar. Develerin beden yapısı, külliyen az suyla yetinecek biçimde evrimleşmiştir.
Örneğin develer uzun bir süre susuz kaldıktan sonra, bir oturuşta ortalama 110 litre su içer. Normal kaidelerde bu kadar fazla suyun bir anda tüketilmesi, birçok canlı için ölümcül olur lakin develer, bu suyun bir kısmını midelerinin muhakkak bir kısmında bekletir ve yavaş yavaş dolaşımlarına dahil ederler.
Ayrıca develerin böbrek ve kalın bağırsakları da çöl koşulları için bir epey uyumludur.
Bu hayvanların böbrekleri, sahip oldukları sıvıyı korumak için bedendeki toksinleri uzaklaştırır ve suyun mümkün olabildiği kadar çok koruma edilmesine imkan tanır. Yeniden kalın bağırsaktaki suyun fazlaca geri emilimi sağlanır ve dışkıları da bu nedenle epeyce kuru ve serttir.
Susuzlukla çaba noktasında develerin en tesirli yapıları, kırmızı elastik kan hücreleridir. Deve su içtiğinde alyuvarlar, esneklikleri sayesinde yaklaşık 2,5 kata kadar şişer ve böylelikle daha fazla su taşır. Susuz kalındığında ise kan plazmasının hacmi azalır ve bu türlü bir durumda kan akış suratının sabit tutulması için damarlar daralır.
İnsanlar için %15’lik bir su kaybı hayati bir risk taşıyabilecekken develer bu oranı %40’a kadar tolere edebilir.
Özetle; develer, yaşadıkları sıcak iklime büsbütün ahenk sağlayan hayvanlardır ve hörgüçlerinde su taşımasalar da susuzluk konusunda, insanlara ve birçok hayvana kıyasla çok daha âlâ bir biçimde baş edebilirler.