Formula 1 Araçlarının Kokpitleri Neden Kapalı Yapılmıyor? Pilotlar İçin Daha İnançlı Olmaz mıydı?
Formula 1, geleneklerine sıkı sıkı bağlı kalan sporlardan biri. Ufak bir değişiklik bile büyük bir tesir yaratabilir. Açık kokpitleri kapalı hâle getirmek büyük bir değişiklik olsa da güvenliğe katkısına değmez mi?
Sırf bu güvenlik açığı yüzünden birçok pilotun önemli kazalar yapmasının yanı sıra ortalarında hayatını kaybedenler bile oldu. Her kazadan sonra kapalı kokpit gündeme geldi lakin yapılmadı. Düzgün de neden?
Kokpit güvenliği daima artırılsa da hiçbir vakit kapalı kokpite geçilemedi.
Dan Wheldon, Henry Surtees, Jules Bianchi, Maria De Villota ve Felipe Massa üzere yarış pilotları; Formula 1 tarihinde çok tehlikeli kazalar geçirdiler. Üstte görselini verdiğimiz Bianchi’nin kazasını linke tıklayarak YouTube üzerinden izleyebilirsiniz.
Fernando Alonso, vefatla sonuçlanan Bianchi’nin kazasından sonra yaptığı basın açıklamasında “En azından kapalı kokpit fikrini gözden geçirmeli, denemeli ya da test etmeliyiz. Teknolojimiz var, uçaklarımız var, neden düşünmeyelim? Son zamanlardaki motor sporlarında en büyük kazaların tümü baş yaralanmaları.” demişti.
Kokpit güvenliği yıllar içinde daima artırıldı.
Örneğin evvelce şoförün omuzlarının ve bedeninin üst kısmı aracın yanından görülebiliyordu, hatta emniyet kemerleri bile yoktu. Yukarıdaki görselde de göreceğiniz üzere, âdeta lunaparktaki çarpışan otomobiller üzereydi.
Kazalar meydana geldikçe güvenlik tedbirleri artırıldı. Kask vizörleri daha aşağı kaydırılarak küçültüldü. Ayrıyeten vizörün üzerine bir karbon fiber şerit eklenerek sürücünün gözlerini ve alnını müdafaaya çalıştılar.
Şimdi ise başının sadece bir kısmını görebiliyoruz lakin bu hâlâ makûs sonuçlar doğuran kazaların önüne geçmiş değil. Her bir kazanın akabinde kapalı kokpitler tekrar gündeme gelse de hâlâ açık kokpitler tercih ediliyor.
Açık kokpitlerin kullanılmaya devam etmesinin gerisinde birden fazla sebep yatıyor.
Günümüzde açık kokpitler, çoğunlukla gelenek sebebiyle varlığını sürdürüyor. Şoförün, arabasını başının üzerindeki kameradan görmek eşsiz bir tecrübe üzere geliyor.
Ayrıca pilotun kimliğini tanıma avantajı sağlıyor. En sevdiğiniz yarışçının kaskı, ayırt edici oluyor ve iki ekip otomobilini birbirinden ayırabiliyorsunuz. “Sürücüleri birbirinden ayırmak için diğer yollar geliştirilemez mi güya?” diye düşünmeden edemiyor insan.
Heyecan canlı tutulurken, güvenlik artırılmak isteniyor.
Üstelik Formula 1 yarışlarına heyecan katan bir başka öge da tehlikeli olması. Seyirciye ve pilotlara büyük bir heyecan sunan yarış, açık kokpitlerle adrenalini daha üst düzeye taşıyor olabilir. Tekrar de hayati tehlikeye paha mi? Tartışılır.
Diğer bir neden ise şoförün yanan bir otomobilden daha süratli çıkabilmesi için açık kokpitlerin tercih edilmesi. Argüman edilene nazaran emniyet kemeri takılmış açık kokpitli bir araç, en inançlısı olur.
Belki de geriye hakikat kayan, eski stil bir uçak kanopisi (kokpiti saran saydam yapı) seçenek olabilir. Natürel ki bu fikir de mühendisler tarafından enine uzunluğuna düşünülmeli, aksi takdirde öbür güvenlik meselelerine yol açabilir.
Peki kapalı kokpitler yapmak çok mu güç?
Hayır, aslında teknik açıdan bakıldığında kolay. Fakat Formula 1 araçlarının görünümü değişecek ve bu da hem estetik hem mühendislik hem de güvenlik açısından öteki tartışmalara yol açacak.
Ayrıca kapalı kokpitler, aerodinamiği de tesirler. Araca bir ön cam eklemek, otomatik olarak aracın ortasına ekstra ağırlık ekleyerek dengeyi değiştirir ve üzerindeki hava akışını düzenlemek için aerodinamiğin yine tasarlanması gerekir.
Formula 1, tüm bunların yerine öteki seçenekleri kıymetlendirdi.
Üç ana seçenek düşünüldü: kapalı kokpit, “halo” ve “aeroscreen”. “Halo”, araçtaki pilotun baş bölgesini çevreleyen ve aracın şasisine üç noktadan bağlı, yay biçiminde titanyum bir kesimden oluşuyor. Yapılan simülasyonlara nazaran bu sistem, ölümcül kazalarda sürücünün hayatta kalma ihtimalini %17 artırıyor.
Bir başka alternatif sistem olan “aeroscreen”, bir nevi camdan siper de diyebiliriz. Bu sistem, Uluslararası Araba Federasyonu tarafından uygun bulunmadığı için “shield” ismi verilen çok benzeri diğer bir sistem oluşturdu lakin kimi şoförler, bu dizaynla birlikte araçlarına ön cam eklendiğinde görüşlerinin bozulmasından şikâyetçi oldu. Yağışlı havalara girmiyoruz bile…
Sonuç olarak, Formula 1’de kapalı kokpitler olacak mı?
Görünen o ki kapalı kokpit F1 geleneğini değiştireceği için onun yerine alternatif yöntemler geliştirilmeye çalışılıyor. Yakın tarihte kapalı kokpite dair bir işaret görülmese de ileride neler olacağını daima birlikte göreceğiz.
İlginizi çekebilecek öteki Formula 1 içeriklerimiz: