Gökkuşağının Başlangıç Noktası Neden Ender Görünür?

Gökkuşağı için kısaca Güneş ışınlarının kırılmasıyla meydana gelen, tabiattaki en göz alıcı olaylardan biri olan ve yedi renkten oluşan bir meteorolojik olay diyebiliriz. Gökkuşağı; Sibirya’da “Güneş’in dili”, Batı kültüründe umut ve talihin sembolüdür. İran mitolojisine nazaran ise kırmızı renk baskınsa “savaş”, yeşil renk baskınsa “mutluluk”, sarı renk baskınsa “mutsuzluk” manasına geliyor.

Peki çok kültürü etkilemiş olan; içinde kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor renklerini barındıran ve bizleri her yağmur sonrası gökyüzüne bir umutla baktıran bu tabiat olayı nasıl meydana geliyor?

Umut ve baht sembolü gökkuşağı nasıl oluşur?

Işık ışınları, su damlalarının içine girerken ve çıkarken birer sefer kırılmaya uğrar (damlaların içindeyken birkaç kere yansıyabilirler). Işınlar damlaların içinden çıkmadan evvel bir kere yansıdıkları vakit renklerin dıştan içe hakikat kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert, mor olarak sıralandığı gökkuşakları oluşur.

Işınlar iki defa yansıdığı vakitse renklerin sıralanışı aksine döner. Işık ışınlarının iki ya da daha fazla defa yansımasıyla da gökkuşakları oluşabilir. Lakin bu halde oluşan gökkuşakları genellikle çok solgundur.

Ayrıca bir öteki değerli öge, gökkuşağının görülebilmesi için Güneş’in ufkun üzerinde yaklaşık 40 dereceden fazla yükselmemiş olması gerektiğidir.

Gökkuşağını ne vakit görebiliriz?

Yay halindeki ışık tayfları, sabah ve akşam saatlerinde yağmurdan sonra ya da ikindi saatlerinde yağmur yağdığı sırada görülmektedir.

Gökkuşağının gözükmesinde en kıymetli etkenler Güneş ışınları ve yağmurun olması gerektiğini unutmamalıyız.

Gökkuşağını net biçimde görebilmek için yapılması gereken birinci iş, Güneş’in arkaya alınmasıdır. Güneş geriye alındıktan sonra karşıya bakılmalı ve görünümün keyfi çıkarılmalıdır.

Güneş ışınları ve yağmur dışında en değerli etken, Güneş’in gökyüzündeki duruş açısıdır. Zira birtakım açılarda gökkuşağı gözükmemektedir. Gerekli açı, üstte da bahsettiğimiz üzere yaklaşık 40 derece olmalıdır. 40 derecenin üzerinde olursa gökkuşağı gözükmez. 

Gökkuşaklarının en çok rastlanılan durumu, birincil olan olsa da bazen aynı anda birden fazla olarak da görülebilmektedir. Çifte gökkuşağı olarak isimlendirilen bu durumda gökkuşağının oluşması için gerekli açı sağlandığında gökyüzünde neredeyse her vakit tek bir gökkuşağı görürüz.

Ancak kimi vakit aşikâr hava koşulları altında, kelam konusu o açıdan yansıyan ışık saçılır, tekrar saçılır ve bir öteki uygun açıdan gözümüze tekrar ulaşır. İşte bu durumda, birebir gökkuşağının 2 adet manzarası oluşur. Buna “çifte gökkuşağı” adı verilir. Teknik olarak 1 gökkuşağı vardır ancak o gökkuşağının 2 kopyası gökyüzünde belirir.

Gökkuşağının altından geçebilir miyiz?

Kimimiz Müjde Ar’ın Köçek sinemasında gökkuşağının altından geçip cinsiyet değiştirdiği sahneyi hatırlıyodur kesinlikle. Hatırlayamayanlar bir göz atıp biraz gülebilir. İşte bu sinemadaki üzere gökkuşağının altından geçmek maalesef imkânsız.

Gökku­şağını görebilmemiz Güneş’in ve su damlacıklarının bize nazaran gerçek pozisyonda olmalarına bağlıdır. Biz gökkuşağına gerçek ilerlersek, onun bize nazaran pozisyonu birebir kalacaktır. Yani biz hareket ettikçe o da ilerleyecek ve ona ulaşmamız imkansız olacak. Lakin bu, bir oburunun, kendisi göremese de gökkuşağının altından geçişini görmemize pürüz değildir.

Efsaneye nazaran, altında içi altın dolu bir kâsenin olduğu gökkuşağının sonu nerededir?

Aslında, gökkuşağının bir sonu ya da başlangıcı yoktur. Yer yüzeyinden bakıldığında gökkuşakları yarım bir çember biçiminde görünür. Ancak yüksek bir dağın doruğundan ya da yükseklerde uçan bir uçağın içinden baktığınız vakit tam bir çember biçiminde gökkuşakları görebilirsiniz.

Genelde biz yarım çemberden daha azını görürüz zira yerdeki doruklar ve binalar görüş alanımızı daraltırlar. Yarımdan fazlasını görmek ve bu inanılmaz tabiat olayına şahit olmak için dağ doruğuna çıkmanız ya da uçakta bulunmanız gerekiyor.