Hollywood Sinemalarında Meksika ve Türkiye Üzere Ülkelerde Geçen Sahnelerde Neden Bilhassa “Sarı Filtre” Kullanılıyor?
Renklerin insan psikolojisi üzerinde büyük tesiri olduğu yadsınamaz bir gerçek. Renkler, sinemanın da olmazsa olmazı olan yapı taşlarından biri. Toplumların kültürel kodlarını yansıtan sinemalarda kullanılan birtakım renkler, kimi ülkelere karşı ön yargı oluşturabiliyor maalesef.
Sarı, bu renklerden biri. Özellikle savaş ve aksiyon filmlerinde kullanılan sarı bir filtrenin yol açtığı ön yargının; Orta Doğu -Türkiye de dahil- ülkelerine karşı gelişen ötekileştirmenin, düşmanlaşmanın neleri tetiklediğine bakacağız.
Bir sinemadaki renk kullanımı, o sinema hakkında pek çok ipucu taşıyabiliyor.
En az müzikler, diyaloglar kadar renklerin kullanım formları de kelam konusu sinemanın öyküsü, alt metni ve aslında verilmek istenen mesaj konusunda birçok sinyal verebiliyor. Örneğin romantik sinemalarda renk paleti daha sıcak tonlarda ilerlerken kaygı ve tansiyon sinemalarında genel olarak soğuk ve karanlık bir renk paleti tercih edilir.
Ancak savaş ve aksiyon sinemalarında kullanılan renklerle ilgili bir dilemma kelam konusu.
Özellikle Avrupa sinematografisinde fütüristik renkler tercih edilirken Meksika, Afrika ya da Orta Doğu ülkeleri kelam konusu olduğunda kirli bir sarı tercih ediliyor. Bu kirli sarı, görenleri neden rahatsız ediyor pekala?
Öncelikle bu kirli sarı renginin psikolojideki yerine bakalım.
Aslında çok bariz bir ruhsal tesiri olduğu için kullanılan sarı rengi; aşırılıkları, zıtlıkları ve sıkışıklığı tasvir eder. Bundan dolayıdır ki sarı renk, birçok şahısta gerginlik ve kasvet hissi oluşturur. Hollywood’un sık sık kullandığı bu sarı tonunun, görenlerde bir çeşit rahatsızlık hissi uyandırmasının sebebi de budur aslında.
Sadece sinemada değil dizi dalında de bu rengin kullanıldığını görürüz.
Breaking Bad ve Narcos üzere kült dizilerdeki ana karakterlerin Amerika’dan Meksika’ya seyahat ettiği esnadaki sahne geçişinde ekran birden sararır mesela.
Homeland dizisinde de Carrie Mathison’ın Afganistan’a gittiği sahnede ekran birden sarı filtreye bürünür. Koşuşturan ve bağıran insanların olduğu bu sahnedeki kaos tesadüf değildir aslında.
“Extraction” sineması sarı filtrenin en ironik örneklerinden biri.
Chris Hemsworth ile Bryon Lerum başrolünde olduğu ve direktörlüğün Sam Hargrave’ın yaptığı 2020 imali sinema, bir uyuşturucu kaçakçısının kaçırılan oğlunu kurtarmak için Bangladeş’e gönderilen bir paralı askerin kıssasını anlatıyor. Sefalet, hukuksuzluğun eksik olmadığı sinema, kestirim edersiniz ki sarı filtreden geçilmiyor.
Hollywood’un yıllardır kullandığı bu sistem aslında tesadüf değil.
Sinema sanayisi, teknik manada büyük bir gelişim yaşadı. Fakat bu noktadan Hollywood sinemasına bakıldığında büyük bir ikilem görülüyor. Savaş ve aksiyon sinemaları kelam konusu olduğunda kimi ülkeler için renkler üzerinden bilinçaltı yönetimi izleniyor. Gelişen tekniklere karşın, savaş ve aksiyon sinemalarındaki tercih edilen renk paletiyle ilgili bu ikilemin sebebi ne pekala?
Bilinçli bir ön yargı oluşturulmak isteniyor.
Özellikle Hollywood üretimlerinde dost ve düşman ayrımında keskin bir çizgi vardır biliyorsunuz ki. Dostun karşısında olan düşman portresi ise ekseriyetle insanlıktan yoksun bireylerdir. Düşmanın canilik, sefalet, hukuksuzluğun tam içinde olduğu bir tabloda onu ötekileştirmek dünyanın en kolay şeylerinden biridir iddia edersiniz ki. Sinemanın yarattığı zıtlıklar, izleyicinin karşı tarafa ön yargı oluşturmasını da kolaylaştırır.
Bu zıtlıklar, izleyenlerin “düşmanların” öldürülmesini hazmetmesini daha kolay hale getiriyor.
Hollywood sinema sanayisinin istikrarlı bir halde sürdürdüğü bu sarı filtre formülünde “modern” ve Amerikalı olmayan insanlara karşı bir ötekileştirme geliştiriyor doğal olarak. Yani sinemalar üzerinden şuurlu ırkçılık yapılıyor. Renkler üzerinden bilinçaltımıza yerleşen bu ön yargı, ülkelere karşı olan ötekileştirme, son derece tehlikeli olan ırkçılığın tetiklenmesine yol açıyor.
İzleyen herkeste “Orta Doğu”, “develer,” “çöl”, “savaş”, “hastalıklı”, “sağlıksız” üzere kavramları çağrıştıran bu sarı filtrenin, gün batımıyla alakalı olduğunu sanmak son derece masumane olur. Keza Amerikalıların kendileri dışında her ülkenin sarı olduğunu sanmaları niyeti de öyle…
Türkiye’ye olan bakış açısının değiştiği de bir gerçek…
Yabancı kurum ve kuruluşların Türkiye ile ilgili neredeyse tüm görüntü ve görsellerinde bu sarı filtreyi görmemiz de içselleştirilen bir ön yargıdan ibaret ne yazık ki. Bayern Münih’in geçtiğimiz gün paylaştığı afiş de bu örneklerden yalnızca biri.
Renklerin manipülatif gücünü kullanan Hollywood, yıllardır kullandığı bu sarı filtre sistemiyle izleyicilerin düşüncelerini, algılarını ve tepkilerini vakit içinde büyük bir biçimde dönüşüme uğrattı. İşin berbat tarafı, günümüzde bile bunun tesirleri devam ediyor maalesef!