Köpek Balıklarına Bu İsmin Verilmesinin Köpeklerle Ne Üzere Bir İlgisi Var?

Japon balıklarına bu isim Japonlara benzedikleri için mi verildi? Alışılmış ki hayır! Her ismin farklı bir verilme sebebi vardır, her vakit bir benzerlik emeliyle olması gerekmez; köpek balıklarına da büsbütün köpeğe benzedikleri için bu isim verilmedi. Büsbütün diyoruz zira ufak tefek benzerlikleri bu ismi almalarına ufak bir sebep.

Denizlerin gizemli dünyasında dolaşan köpek balıkları, yalnızca ismiyle bile merak uyandırıyor. Bu farklı isimlendirmenin arkasında yatan sebepler de epey düşündürücü.

Köpek balığı, Yunanca ve Latince kaynaklarda “carcharus” olarak geçiyor.

Yunanca ve Latince kökenli tabirler, köpek balıklarının dişli çene yapısını vurgulayarak isimlendirildiğini gösteriyor bizlere. Bu tabirler, bu balıkların genel özelliklerini ve morfolojisini temsil etmek için seçilmiş.

“Carchar” kelimesi, Yunanca kökenlidir; köpek balıklarının keskin dişlere sahip olması ve avlarını yakalamak için bu dişleri kullanmalarıyla bağlantılı olarak “keskin diş” manasına gelir.

Köpek balıklarının sivri dişleri ve çene yapısı mı onlara bu ismi kazandırdı?

Buna hem evet hem de hayır diyebiliriz. Evet, sivri dişleri bu ismi kazandırdı; hayır, sırf sivri dişlere sahip olmaları tek bir sebep değil. Her ne kadar bu balıkların köpeklerle genetik bir irtibatı olmasa da bu isimlendirme, benzeşen özelliklerden dolayı verilmiş. 

Peki sivri dişlerin yanında bu balıklara “köpek balığı” denmesinine neden olan öteki sebep neydi?

Şimdi biraz beyin fırtınası yapalım. Acaba İngilizcedeki “dogfish” ile bir ilişkisi olabilir mi?

“Dogfish” aslında birçok farklı balık tipini tabir eden bir ortak isimlendirmedir. Ekseriyetle makul köpek balığı tiplerini tabir etmek için kullanılır, fakat bu terim genel bir isimlendirmedir ve tipi belirtmek için mahallî olarak değişebilir. 

“Dogfish” ismi, bu balıkların yüzlerce yahut binlerce sayıya ulaşan sürüler hâlinde gerçekleştirdikleri beslenme rutininden ismini alıyor.

Bir ortaya geldiklerinde, bir bölgeyi süpürerek önlerindeki balıkları yiyorlar. Keskin dişlerine ek olarak sürüler hâlinde beslenmeleri köpeklere benzetildiği için bu isim verilmiş. 

“Shark ve dogfish aynı manaya mı geliyor?” diye soracak olursanız da çabucak cevaplayalım: Çeşit olarak evet, ikisi de köpek balığı. Lakin shark olarak adlandırılanlar en az 130 farklı tipi içeren ikinci büyük köpek balığı kadrosu olan squaliformes’in aile üyeleridir. Dogfish dediklerimiz de ince yapıları ve sivri burunlarıyla ayırt ediliyorlar. 

Sonuç olarak köpek balıkları, bu ismi köpeklerde olduğu üzere sürü halinde gerçekleştirdiği davranışlarından ve sivri dişlerinden alıyorlar. Muhtemelen de Türkçeye “köpek balığı” olarak geçmesi dogfish kullanımından kaynaklanıyor.

Şöyle bir ek bilgi de verelim: Etimolojik olarak incelendiğinde “köpek” sözünün “köpük”ten geldiğini görüyoruz. “Balık” sözünün ise -kaygan olmaları nedeniyle- “bal” yahut “balçık”tan geliyor olabileceği kestirim ediliyor.

Havlamayan köpek balıklarıyla dolu gizemli deniz dünyası bizlere bakalım daha ne üzere sürprizler yapacak!