Neden Birtakım Uçakların Burnu Yeni Açılmış Kurşun Kalem Üzere Sivriyken Kimilerininki Ruj Üzere Oval Olur? Farkı Çok Şey Değiştiriyor!
Uçakların dizaynları, kullanım maksatlarına nazaran çok fazla farklılık gösterebiliyor. Mesela dikkat ettiyseniz yolcu uçakları çoklukla oval burunluyken birçok askerî uçağın burnu sivridir.
Bu farkın hizmet ettiği hedef ise tüm uçuşun seyrini değiştirebilir. Birazdan nedenini öğrenince uçakların art planındaki mühendisliğe bir sefer daha hayran kalacaksınız.
Uçakların burun farkı, çok kıymetli bir hedefe hizmet ediyor.
Uçakların burnundaki bu tasarım farkının temel nedeni, sürat. Daha yavaş uçması amaçlanan uçaklar, başkalarına göre daha oval burunlu yapılır.
Bu yüzden; ticari hava yolları, özel uçaklar, yolcu uçakları ve cümbüş hedefli uçakların burnu daha oval olur. Sırf bir burnun form farkının suratı nasıl ve ne kadar etkileyebildiği konusu ise nitekim enteresan.
Hava akışı, bir uçağın dizaynının en kıymetli ögesi.
Hava parçacıkları, uçağın hareketine direnir. Buna kısaca “sürtünme” de diyebiliriz. Sürtünmenin ise iki bileşeni vardır: Sürtünme bileşeni ve basınç bileşeni. Sürtünme bileşeni, havanın kanat yüzeyi üzerindeki hareketinden kaynaklanır.
Basınç bileşeni ise uçağın ve gövde panellerinin havayla etkileşime girdiğindeki halinden kaynaklanır. Yani sürtünme ne kadar büyük olursa uçuşa karşı direnç de o kadar büyük olur.
Sürtünmeye karşı, burun olaya el atıyor.
Bu sürtünme durumu, uçakların amaçlanan süratlerde gitmesini engellerken motorlarını da daha fazla çalıştırarak daha fazla yakıt tüketmelerine sebep olur.
Bu noktada burun konisi devreye girer. Uçuş sırasında havayla birinci temas noktası olan burun, havayı “keserek” uçağın geri kalanına yol açar. Oval burunlar, sürtünme direncini minimumda tutarken hava parçacıklarının burnun üzerinde yahut etrafında yumuşak hareketlerini kolaylaştırır.
Havadaki parçacıklar, çok yüksek süratlerde hareket eden objelerle temas ettiğinde farklı davranışlar stantlar.
Yüksek süratlerde, rastgele bir noktadaki hava parçacıklarının, obje onlara ulaşmadan evvel yoldan çekilmek için bazen çok az vakti vardır; bazen ise hiç yoktur. Uçak havada giderken burnu sayesinde çok yüksek bir basınç oluşturur ve akabinde düşük bir basınç gelerek havada bir şok dalgası yaratır.
Yüksek ve alçak basınç bölgeleri ortasında sıkışmış bir obje, alçak basınç bölgesine gerçek yönelir. Emsal formda, şok dalgasına maruz kalan uçaklar, uçuş sırasında alçak basınç bölgelerine yahut geriye doğru itilir.
Bu şok dalgaları; uçağın burnunda, kanat uçlarında ve kuyruklar üzere farklı noktalarda üretilir. Bu bölgelerin yüzey alanlarındaki azalma, şok dalgasının yoğunluğunu ve sürtünmeyi azaltır. Böylelikle uçaklar, çok yüksek süratlerde uçabilirler.
Askerî uçaklarda sivri burun bekleyebilirsiniz ancak onlarda da oval burunlu olanlar var.
Askerî uçak dendiğinde muhtemelen hepimizin aklına yeni açılmış kurşun kalem üzere sivri burunlu uçaklar gelir. Esasen savaş uçakları için sürat, önemli kıymete sahiptir ve keskin, sivri uçlu bir burun; havanın üzerinden akıp gitme suratlarını büyük ölçüde etkileyerek fazla direnç olmadan çok yüksek suratlara ulaşmalarını sağlar.
Ancak bu tasarım hepsi için geçerli değil. Tüm askerî uçaklar yüksek süratlerde uçma hedefiyle tasarlanmadı. Nakliye, gözetleme ve hava radar uçakları gibi tipleri bu nedenle oval burunlu olabiliyor.
Artık uçaklardaki burun farkının nedenini öğrendiğinize nazaran uçaklarla ilgili öbür merak mevzularına da göz atabilirsiniz: