Tüm Kent Efsanelerini Unutun: Erkek Üreme Hücresi ‘Sperm’ Hakkında 9 Bilimsel Gerçek
Bazen hayat üstümüze geldiği vakit dünyanın ne kadar sıkıcı bir yer olduğunu düşünürüz. Halbuki mucizenin ta kendisi biziz. Bayan üreme hücresi yumurta ile erkek üreme hücresi sperm birleşiyor ve düşünen, hisleri olan, üreten bir canlı dünyaya geliyor. Bu mucize üreme sisteminin temel aktörlerinden biri olan sperm hakkındaki bilimsel gerçekler ise en az mucizenin kendisi kadar ilgi cazip.
Sperm, yumurta ve üreme hakkında bildiklerimizin pek birçoklarının kent efsanelerine dayalı olmasının nedeni aslında birkaç yüzyıl evvel bu bahisleri bilimin bile tam olarak bilmiyor olması. Neyse ki artık teknoloji ve buna bağlı olarak bilimsel çalışmalar gelişti ve böylelikle artık üreme sisteminin ana aktörlerinden bir tanesi olan spermi çok daha yakından, enteresan gerçekleri ile birlikte tanır hale geldik.
Sperm hakkında kimilerini birinci sefer duyacağınız bilimsel gerçekler:
- Sperm ve meni farklı kavramlardır.
- Sağlıklı bir erkek her an binlerce sperm üretir.
- Bir boşalmada yüz milyonlarca sperm bırakılır.
- Yumurtaya nazaran spermin boyutu çok küçüktür.
- Geri çekilme hiç de başarılı bir doğum denetim formülü değil.
- Spermin ömrü düşündüğünüzden daha uzun.
- Irklara nazaran sperm üretimi değişiklik gösterir.
- Sperm üretimi ile hayat biçimi ortasında direkt bir alaka var.
- Dar iç çamaşırlarını boşuna çöpe atmayın.
Sperm ve meni farklı kavramlardır:
Eğer bir erkek boşaldığı vakit penisinden çıkan sıvının sperm olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Evet, o sıvı içerisinde sperm var lakin en fazla yüzde 5’inde. O sıvının geri kalanı meni ismi verilen bir beden sıvısıdır. İçerisinde yüzlerce protein, mineral ve gibisi unsur vardır. Bu unsurların misyonu üreme hücresi olan spermleri beslemek ve yüzmelerini sağlamaktır. Yani meni yoğunluğu demek, sperm ağırlı demek değildir.
Sağlıklı bir erkek her an binlerce sperm üretir:
Elbette şahıstan bireye ve pek çok faktöre nazaran değişen bir durum fakat sağlıklı bir erkek günde 100 milyon ila 300 milyon ortasında sperm üretir. Bu sayı saniyede yaklaşık 1500 sperm demektir. Tam bir sperm yenileme döngüsü yaklaşık 74 gün sürer. Yenileme döngüsü tamamlandığı vakit toplam sperm sayısı 8 milyardan fazladır.
Bir boşalmada yüz milyonlarca sperm bırakılır:
Hormonlar germ hücrelerini barındıran tübüllere girer, testosteron ve öteki hormonlar yardımıyla bu germ hücreleri bölünür, bölünen hücreler spermatidlere dönüşür, spermatidler büyüyerek spermatozoaya yani bildiğimiz sperme dönüşür. Bir erkek bedeni bu biçimde çalışarak hiç durmadan sperm üretir. Neden bu kadar sıkı bir çalışma yapıldığının karşılığı ise boşalmada bilinmeyen.
Tam bir sperm yenileme döngüsü sonucu 8 milyardan fazla sperm üretiliyor olması kulağa çok fazla gelebilir lakin bir erkek, bir boşalma sırasında 100 ila 200 milyon ortasında sperm bırakır. Bu nedenle üretilen sayı da buna bağlı olarak yüksek olmalıdır.
Yumurtaya nazaran spermin boyutu çok küçüktür:
Boşalma sırasında bırakılan spermler vajinayı, rahim ağzını, rahmi, fallop tüplerini geçerek en sonunda yumurtalıklara ulaşmak için bir cins engelli parkurda koşarcasına hareket ederler. Karşılaştıkları yumurta kendilerinden çok lakin çok daha büyüktür zira ortalama bir sperm hücresi 0,005 cm boyutundadır. Natürel sperm boyutunun beden boyutuyla pek ilgisi yoktur. Bir farenin spermi insan sperminden 5 kat büyükken meyve sineğinin spermi insan sperminden tam bin kat büyüktür.
Geri çekilme hiç de başarılı bir doğum denetim sistemi değil:
Cinsel bağlantı sırasında erkeğin tam boşalmadan evvel penisini vajinadan çıkarması formunda uygulanan geri çekilme prosedürü aslında düşündüğünüz kadar başarılı bir doğum denetim prosedürü değil. Zira yapılan çalışmalar gösteriyor ki tam boşalmadan evvel bile ejakülat sıvı ile bir ön boşalma yaşanıyor. Bu sıvının yaklaşık yüzde 17’sinde sağlıklı, etkin ve hareketli sperm bulunuyor. Bunların bir adedinin bile gebeliğe neden olacağını düşünürsek riskin boyutu da ortaya çıkıyor. Düşük bir risk lakin tekrar de risk.
Spermin ömrü düşündüğünüzden daha uzun:
Tabii nerede olduğuna nazaran bu mühlet değişir. Sperm boşalma ile dışarı bırakıldıysa birkaç dakika içinde ölecektir, seçkin durumlarda bu mühlet 30 dakika olabilir. Ancak bir cinsel birleşme sırasında spermler vajinaya bırakıldıysa beş güne kadar yaşama bahtları vardır. Bunun nedeni servikal mukus ve servikal kriptalar tarafından korunuyor olmalarıdır. Elbette spermin yaşıyor olması demek her vakit sağlıklı olduğu manasına gelmez.
Irklara nazaran sperm üretimi değişiklik gösterir:
Erkeğin sperm üretimini etkileyen en değerli faktörlerden bir tanesi de onun ırkıdır. Yapılan çalışmalarda Çinli erkeklerin günde 70 ila 173 milyon, Latin erkeklerin günde 231 ila 398 milyon, beyaz erkeklerin ise günde 193 ila 318 milyon sperm ürettikleri görüldü. Bu durumun aslında genetik değil, hayat üslubu kaynaklı olduğu düşünülüyor ancak kesin ispatlar bulunmuş değil.
Kesin olan bir şey varsa o da sperm üretiminin azaldığıdır. Uzmanların yaptığı uzun soluklu bir araştırmada Kuzey Amerika’da, Avrupa’da, Yeni Zelanda’da ve Avustralya’da yaşayan erkeklerin 1973 yılı ile 2011 yılındaki sperm sayıları karşılaştırıldı. 2011 yılında yaşayan erkekler, 1973 yılında yaşayan erkeklere oranla yüzde 59.3 daha az sperm üretiyorlar.
Sperm üretimi ile ömür biçimi ortasında direkt bir bağlantı var:
Erkekler bayanlara nazaran çok daha uzun bir mühlet, hatta ömür uzunluğu etkin üreme rolünü sürdürebilir fakat tabii yaşlandıkça sperm kalitesinin ve sayısının düştüğü de bir gerçek. Sperm kalitesini ve sayısını asıl mahveden ise hayat şeklidir. Sperm üretiminin bir numaralı katili sigara. Sıhhatsiz beslenmek, hareketsiz ömür, alkol tüketimi, fazla kilo ve gibisi sıhhatsiz hayat kuralları sperm sayısını ve kalitesini olumsuz etkiliyor. D vitamini ise sperm üretimi üzerinde olumlu tesir yapıyor.
Dar iç çamaşırlarını boşuna çöpe atmayın:
Sperm üretimi hakkında en yaygın kent efsanelerinden biri, erkeğin dar iç çamaşırı giyerse daha az sperm üreteceğidir. Uzmanlar bunu araştırdı ve bol iç çamaşırı giyen erkeklerin dar iç çamaşırı giyen erkeklere nazaran yüzde 17 daha fazla sperme sahip olduklarını gördüler. Lakin araştırmayı yapan uzmanlar bu sonuçların iştirakçilerin beyanına nazaran oluşturulduğunu ve tam manasıyla muteber olmadığını da eklediler. Yani daha çok sperm üreteyim diye bol iç çamaşırları giymenize gerek yok, onun yerine sigarayı bırakın.
İnsan üreme sisteminin iki temel aktöründen biri olan sperm hakkında kimilerini birinci kere duyduğunuz bilimsel gerçeklerden bahsettik. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme maksatlıdır. Tüm sıhhat bahislerinde olduğu üzere sperm, yumurtalık ve üreme hakkında da en gerçek ve size özel bilgiyi uzman bir doktordan almanız gerektiğini unutmayın.