Uzaya Çıkacak Birinci Türk’ün Gerçekleştireceği Deneyler
Türkiye’nin uzaya gidecek birinci yolcuları, geçtiğimiz hafta düzenlenen Teknofest İstanbul’da açıklanmıştı. Bu isimler, Hava Kuvvetleri’nde F-16 pilotu olarak misyon yapan Alper Gezer Avcı ve Roketsan’da sistem mühendisi olarak çalışmış Tuva Cihangir Atasever idi.
Özel uzay şirketi Axiom Space iştirakiyle, SpaceX uzay aracıyla Milletlerarası Uzay İstasyonu’na gönderilecek isimlerin burada gerçekleştireceği deneyler de açıklandı. TÜBİTAK, 13 deneyin tarifini da paylaştı.
İlk Türk uzay yolcusu, Milletlerarası Uzay İstasyonu’nda bu misyonları yapacak:
1. UYNA (Uzay İçin Yeni Kuşak Alaşımlar)
Yüksek sıcaklıklara güçlü, yüksek dirençli alaşımların üretilmesi çalışması, KIBO modülünde bulunan ELF kullanılarak gerçekleştirilecek. Ergitme ve katılaşma prosesleri sırasında termofiziksel ve kristal büyümesi gibi özellikler üzerinde yerçekimsiz ortam tesirleri araştırılacak. Ülkemizin uzay, havacılık ve savunma sanayii için yeni jenerasyon materyal geliştirme kabiliyeti kazanmasında kıymetli katkısı olması hedefleniyor.
2. gMETAL (Katı Fazdaki Parçacıkların Bir Akışkan İçindeki Dinamiğine Yerçekimsiz Ortam Etkisi)
Kimyasal tepkimesiz şartlarda, katı parçacıklar ile akışkan ortamı ortasında homojen bir karışımın oluşturulmasına yerçekiminin tesiri araştırılacak. Böylece uzay araçlarının itki sistemlerinin daha verimli hale getirilmesi sağlanacak.
3. UzMAn (Uzay Vazifeleri İçin Mikroalgal Hayat Dayanak Üniteleri)
Dünyada şiddetli şartlara adapte olan mikroalg tiplerinin yerçekimsiz şartlar altında büyüme ve dayanıklılık testlerinin gerçekleştirilmesi, metabolik değişikliklerinin incelenmesi, CO2 yakalama performanslarının ve O2 üretim kabiliyetlerinin belirlenmesi için Bilim Misyonu ortağı TÜBİTAK MAM ile birlikte ömür takviye sistemi geliştirilmesi hedefleniyor.
4. EXTRAMOPHYTE (Ekstrem Halofit olan Schrenkiella Parvula’nın Tuz Gerilimine Verdiği Cevapların Uzay Ortamında Araştırılması)
Uzayda ve yeryüzünde yetiştirilen ve de tuz gerilimine maruz bırakılan A. thaliana ve S. parvula bitkilerinde yeni kuşak dizileme ile (RNA-seq) transkriptomun ortaya konulması ve mikro yerçekiminde glikofitik ve halofitik bitkilerin tuz gerilimine verdikleri kimi fizyolojik ve moleküler cevapların karşılaştırması hedefleniyor.
5. METABOLOM (Uzay Vazifelerinde Bulunan Astronotların Metabolom/Transkriptomlarındaki Değişimlerin Tahlili ve Ulusal Omik Bilgi Setlerinin Oluşturulması)
Uzay şartlarının insan sıhhati üzerindeki olumsuz tesirlerinin ortaya çıkarılması amaçlanıyor. Ayrıyeten bu olumsuz tesirlerin azaltılmasına yönelik olarak, uzay vazifesine katılan astronotumuzun, uzay ortamı şartlarının tesiriyle gen ekspresyonlarında ve metabolizmalarında gerçekleşen fizyolojik ve biyokimyasal değişimlerin incelenmesi hedefleniyor.
6. MİYELOİD (Uzay Misyonuna Katılan Bireylerde Radyasyona Maruz Kalmanın Kanser İçin Öncül Lezyonlar Olan Periferik Kandaki Miyeloid-Kökenli Baskılayıcı Hücrelere Tesirinin İncelenmesi)
Miyeloid kökenli baskılayıcı hücreler (MKBH) kanser üzere kronik inflamasyon süreçlerinde yüksek seviyede üretilerek immün baskılama yapan, kanser progresyonunu ve metastazı destekleyen, heterojen immatür miyeloid hücre popülasyonudur. Bu çalışma ile, uzay misyonu iştirakçilerinin maruz kalacağı seyahat ve uzay şartları, kozmik radyasyon hasarının immünolojik olarak MKBH hücreleri seviyesinde ölçülmesi ve kıymetlendirilmesi amaçlanıyor.
7. MESSAGE (Microgravity Associated Genetics Science Mission/Mikroyerçekimi Bağlantılı Genetik Bilim Misyonu)
Yerçekimsiz ortamdan etkilenen şimdi fonksiyonu keşfedilememiş genlerin tespit edilmesi ve uzay vazifelerinde, bağışıklık hücrelerinden hangilerinin yer çekimi tarafından direkt olarak etkileneceğinin, CRISPR gen mühendisliği metotları ile belirlenmesi hedefleniyor.
8. ALGALSPACE (Uzay Şartlarında Antarktika ve Ilıman Mikroalg Yetiştiriciliğinin Mukayeseli Bir Çalışması)
Uzayda, Antarktik ve ılıman bölge mikroalglerinin büyüme dataları karşılaştırılarak, literatürde birinci sefer kutup alglerinin uzayda kullanımına yönelik bir çalışma gerçekleştirilecektir. Uzayda algler: CO2’den O2 rejenerasyonu, Ek besin temini, Su düzgünleştirme, Ömür dayanak alanlarında kullanılmak maksatlarıyla araştırılacaktır.
9. CRISPR – GEM (Mikro Yerçekimi Altında Bitkilerde CRISPR Gen Düzenleme Verimliliğinin Araştırılması)
İnsanlığın uzaydaki geleceği için aşılması gereken en büyük mahzurlardan bir tanesi olan, uzun müddetli uzay vazifelerinde sürdürülebilir bir sistemin sağlanamaması sıkıntısını çözmek maksadıyla tasarlanan biyorejeneratif hayat takviye sistemlerinin iskeleti olan bitkilerin, uzay vazifesi sırasında meydana gelen biyolojik ve biyolojik olmayan gerilimler karşısındaki savunma düzeneklerinin anlaşılması ve geliştirilmesine yönelik olarak, moleküler biyolojinin çağdaş gen düzenleme tekniklerinden bir tanesi olan CRISPR tekniğinin mikro yerçekimi ortamda bitkiler üzerindeki aktifliğinin araştırılmasını amaçlanıyor.
10. PRANET (Propolisin Anti bakteriyel Etkisi)
Propolis, çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılan, haricen kullanılmasında da rastgele bir yan tesir bulunmayan bir husustur. Bilim misyonu ile, propolis unsurunun mikro yerçekimi ortamındaki bakteriler üzerindeki tesiri araştırılacak. Denetim ve deney kümeleri oluşturularak propolisin anti bakteriyel tesiri test edilecek, sonuçların yer çekimli ortam ile emsal sonuçlar verip vermeyeceği karşılaştırılacak.
11. VOKALKORD (Uzay’da Yaşamaya Karşı Oluşan Hayati Yansımaların Vokal Kord Kaynaklı Değişimler İle Tespiti Ve Düşük Yerçekimsizliğin Sebep Olduğu Rahatsızlıkların Ses Frekansları İle Tanımlanması)
Solunum sistemi fizyolojisi içerisinde yapay zeka dayanağı ile Seste meydana gelen frekans değişiminden rahatsızlıkların tespit edilmesi ve yerçekimsiz ortamın tesirlerinin insan sesi üzerine tesirlerinin araştırılması hedefleniyor.
12. OKSİJEN SATURASYONU (Solunum Sistemi Fizyolojisi İçerisinde Yapay Zeka Dayanağı İle Verilen Havanın Oksijen Düzeyini Hesaplayarak Düşük Yer Çekiminin Sebep Olduğu Rahatsızlıkların Tanımlanması)
Hastalıkların tedavisinde erken teşhisin değeri hayatidir. Yapay zeka takviyesi ile verilen havanın oksijen düzeyini hesaplayarak düşük yer çekiminin sebep olduğu farklılıklar ve rahatsızlıkların tanımlanması hedefleniyor.
13. MİYOKA (Mikro Yerçekimi Ortamında Kurşunsuz Lehimleme Araştırması)
Mikro yerçekimi ortamında gerçekleştirilecek kurşunsuz lehimleme deneyi ile birinci Türk Uzay yolcusu UUİ’de elektronik kart üzerine kurşunsuz bileşen montajı gerçekleştirecek. Uzay vazifesi sonrası dünyaya getirilecek elektronik kartlar TUBİTAK UZAY tarafından detaylı incelemeye doğal tutularak mikro yerçekiminin kurşunsuz lehimleme sürecine tesirleri bilim dünyasının kullanımına sunulmak üzere raporlanacak.