Yapay Zekâ Astronom da Oldu: Tarihte Birinci Sefer Bir Süpernova İnsan Takviyesi Olmadan, Yapay Zekâ Dayanaklı Bir Sistem Tarafından Keşfedildi

Gök bilimcilerin uzun müşahede ve araştırma süreçleri sonrası gerçekleştirdikleri süpernova keşfi, artık büsbütün insansız olarak yapılabiliyor. Takım tarafından gelliştirilen yeni sistem, gökyüzünde süpernova keşfini insan takviyesine gereksinim duymadan yapıyor, sonuçları tahlil ediyor ve dataları paylaşıyor.

BTSbot isimli bu yeni sistem, 16 binden fazla kaynaktan elde edilen bir milyondan fazla manzara kullanılarak eğitildi. Akabinde test edilen ve elde ettiği datalar doğrulanan BTSbot, artık gök bilimciler tarafından etkin halde kullanılacak.

Yapay zekânın birinci süpernovası: SN2023tyk

BTSbot, Kaliforniya’da bulunan ve her iki günde bir kuzey gökyüzünü tarayan robotik bir kamera olan Zwicky Transient Facility’den (ZTF) alınan bilgilerde SN2023tyk isimli yeni keşfedilen süpernovayı tespit etti.

ZTF, 3 Ekim’de gece gökyüzündeki kozmik patlamayı görüntüledi ve BTSbot dataları gerçek vakitli olarak incelemeye başladıç. Akabinde 5 Ekim’de ZTF’nin bilgilerindeki süpernovayı buldu. Öbür robotik aygıtlarla irtibat kurduktan sonra BTSbot keşfi doğrulayabildi ve olayı bir Tip Ia süpernova olarak pahalandıran rapor, 7 Ekim’de paylaşıldı. 

Eğer BTSbot olmasaydı, ZTF’den gelen datalarda yer alan kozmik patlama bildirimi gök bilimciler tarafından incelenecek, akabinde denetimleri sağlanacak ve bilgiler tahlil edilerek bir sonuca varılacak; sınıflandırma da yapıldıktan sonra rapor tekrar bilim insanlarınca hazırlanıp paylaşılacaktı. BTSbot, günler alan bu süreci tek başına halletmeyi başardı.

Bilim beşerlerine binlerce saat kazandıracak;

Geçtiğimiz altı yılda bilim insanları 2.200 saatten fazla süreyi sırf süpernova adaylarını görsel olarak tespit etmek ve sınıflandırmak için harcadı. Fakat araştırmalar bununla hudutlu değil, temel bu bulguların kaynaklarını araştırmak, yıldızların hayat döngülerini ve süpernovaların yarattığı karbon, demir ve altın üzere elementlerin kökenini araştırmak üzere daha ayrıntılı çalışmalar da yürütülmesi gerekiyor.

BTSboy’un keşif sürecini hızlandırması ve insanları süreçten çıkarması, kalan vaktin araştırmaların bu bahsi geçen yönlerine ayırılabilmesini sağlayacak.